Αποσύρονται οι μορφές της παλιάς Ελλάδας. Ο θάνατος της Βάσας Σολωμού-Ξανθάκη μας υπενθυμίζει την προσφορά μιας ζωής, που κληροδοτείται ως εθνική παρακαταθήκη. Σε κοινωνίες, όπως η σύγχρονη ελληνική που αξιολογεί ως σημαντικό ό,τι έχει μεγάλη προβολή, η περίπτωση της σεμνής συγγραφέως Βάσας Σολωμού-Ξανθάκη ενδέχεται να περάσει σχεδόν απαρατήρητη. Αλλά δεν ήταν μόνο συγγραφέας η Βάσα Σολωμού-Ξανθάκη. Ηταν η μεγάλη κυρία της Θεσσαλίας, αρχόντισσα των Αμπελακίων. Τα Αμπελάκια ήταν η ψυχή της και η πατρίδα της. Και τα Αμπελάκια, από μόνα τους, είναι ένας τόπος που εμπεριέχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας εθνικής κιβωτού.
Συνδεόμενη με ιστορικές διαδρομές στην πορεία του Ελληνισμού, η Βάσα Σολωμού-Ξανθάκη ήταν γνωστή στον λογοτεχνικό και τον θεατρικό κόσμο από τα έργα της που γνώρισαν μεγάλη αποδοχή, όπως ο «Γάμος» (που γνώρισε επιτυχία στη σκηνή), αλλά και από την αφοσίωσή της στο φαινομενικά έλασσον που αποκτούσε διαστάσεις καθολικές. Οταν την είχα επισκεφθεί στο αρχοντικό της σπίτι στα Αμπελάκια, με πρωτοβουλία φίλων από τη Λάρισα, είχα εκτεθεί στον κόσμο της σε όλες τις πτυχώσεις του. Το ίδιο το αρχοντικό Σολωμού (πρώην Δροσινού) το είχε αναστηλώσει η ίδια μαζί με τον αδελφό της, στρατηγό Γεώργιο Σολωμό (στο βιβλίο της το «Σπίτι με τις δύο πόρτες» αφηγείται την ιστορία του σπιτιού), και εκεί μπορεί κανείς να καταλάβει τη σημασία των Αμπελακίων για την εθνική αυτοσυνειδησία ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα αλλά και την αφοσίωση ενός ανθρώπου σε υψηλά ιδανικά.
Τη Βάσα Σολωμού-Ξανθάκη τη συνόδευε πάντα η φήμη ενός ανθρώπου ουσιαστικού, εργατικού που πάλευε με χίλιες δυο αντιξοότητες στη ζωή. Η συγκίνηση που προκαλούσε η επικοινωνία μαζί της ήταν ίδιον μιας καλλιεργημένης ψυχής με την αίσθηση του χρέους απέναντι στον εαυτό και στην πατρίδα, τη μικρή και τη μεγάλη. Τα Αμπελάκια και την Ελλάδα. Ασχέτως αν η Ελλάδα ανέκαθεν δεν λογάριαζε και πολύ τα εργατικά και λιγομίλητα παιδιά της. Ευτυχώς το 2017 ο Δήμος Τεμπών είχε δώσει το όνομά της στο μικρό υπαίθριο θέατρο των Αμπελακίων, μια αναγνώριση που της όφειλε η κοινωνία. Θυμάμαι τον αείμνηστο Αντώνη Καρκαγιάννη να τη μνημονεύει. Ηταν και ο ίδιος Αμπελακιώτης και πρώτος της ξάδελφος. Ακόμη και με την απουσία της, η Βάσα Σολωμού-Ξανθάκη μας παρακινεί να συγκινηθούμε και πάλι με ό,τι εκείνη θεωρούσε υψηλό.
Νίκος Βατόπουλος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)
